Kodeks Etyki Zawodowej Notariusza uchwalony przez Krajową Radę Notarialną zawiera postanowienie naruszające konkurencję – uznała Prezes UOKiK. To kolejna interwencja Urzędu w sektorze usług profesjonalnych.

[Warszawa, 21 kwietnia 2010 r.] Postępowanie przeciwko Krajowej Radzie Notarialnej zostało wszczęte w maju 2009 roku. Urząd zakwestionował postanowienie zawarte w Kodeksie Etyki Zawodowej Notariusza pozwalające notariuszowi otworzyć kancelarię w budynku, w którym mieści się już inna kancelaria jedynie pod warunkiem uzyskania zgody Rady Izby Notarialnej. Przynależność do Krajowej Rady Notarialnej i przestrzeganie uchwalonego przez nią kodeksu jest obligatoryjne dla każdego notariusza prowadzącego kancelarię.

Z informacji zgromadzonych przez UOKiK wynika, że regionalne Izby Notarialne niejednokrotnie nie zgadzały się na otwarcie kolejnych kancelarii w jednym budynku.  W praktyce było to możliwe jedynie w przypadku wyrażenia zgody przez notariusza prowadzącego już działalność w tym miejscu. Zdaniem Prezes Urzędu istniejący przepis spowodował ograniczenie konkurencji pomiędzy notariuszami. Część z nich miała utrudniony dostęp do rynku, nie mogąc rywalizować o klienta z posiadającymi już kancelarię w danym miejscu. Odczuwały to również osoby korzystające z usług notariuszy.  Mogły one mieć ograniczony wybór kancelarii, w szczególności w przypadku sąsiadujących z siedzibami spółek deweloperskich lub sądami.

Zgodnie z ustawą o ochronie konkurencji i konsumentów zakazane są porozumienia, których celem lub skutkiem jest wyeliminowanie, ograniczenie lub naruszenie w inny sposób konkurencji. Przez porozumienia rozumie się również uchwały lub inne akty związku przedsiębiorców lub ich organów statutowych. Maksymalna sankcja finansowa za naruszenie prawa konkurencji wynosi do 10 proc. przychodu przedsiębiorcy osiągniętego w roku poprzedzającym wydanie decyzji. Na Krajową Radę Notarialną nałożona została kara w wysokości 35 114 złotych. Poza sankcją finansową Prezes UOKiK nakazała również zmianę zakwestionowanego przepisu. Decyzja nie jest ostateczna. Krajowa Rada Notarialna ma prawo odwołania do Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów.
Usługi notarialne należą do grupy usług profesjonalnych (wolnych zawodów) – charakteryzujących się dużym zakresem samoregulacji oraz restrykcjami dotyczącymi dostępu do zawodu, dozwolonego zakresu zachowań rynkowych, czy też formy organizacyjnej prowadzenia działalności. UOKiK na bieżąco monitoruje sektor usług profesjonalnych, reagując w przypadku naruszenia konkurencji. Wątpliwości Urzędu budzą zwłaszcza postanowienia regulaminów odnoszące się do wynagrodzenia za świadczone usługi profesjonalistów. Odgórne wpływanie przez korporacje na wysokość pobieranych opłat jest zdaniem UOKiK działalnością analogiczną do zmowy kartelowej i stanowi zagrożenie dla konkurencji na rynku. Przykładem działań Urzędu są dwie decyzje dotyczące samorządu architektów.  W 2002 roku wydana została decyzja uznająca za praktykę ograniczającą konkurencję wpisanie do statutu Krajowej Izby Architektów postanowienia zobowiązującego członków do stosowania określonych postanowień ustalających minimalne ceny za wykonywane prace. Z kolei w 2006 roku Urząd zakwestionował postanowienia wewnętrznego regulaminu, który zabraniał udziału architektom w konkursach i przetargach, gdzie podstawowym kryterium wyboru była cena. Pod lupą UOKiK znalazły się również wcześniejsze działania samorządu notariuszy. W 2002 roku Prezes Urzędu uznał za sprzeczne z prawem umieszczenie w Kodeksie Etyki Zawodowej Notariusza postanowienia określającego przyciąganie klientów poprzez proponowanie niższego wynagrodzenia za usługi notarialne za przejaw nieuczciwej konkurencji i szczególnie rażący jej przypadek. Obecnie, dzięki interwencjom Urzędu, samorządy architektów oraz notariuszy nie stosują juz zakwestionowanych postanowień.

Poza nakładaniem kar i nakazywaniem zaniechania określonych działań UOKiK analizuje również zjawiska zachodzących na różnych rynkach. Efektem tych badań są raporty, które wskazują na poziom rozwoju konkurencji w sektorze oraz mogą być podstawą do interwencji organu antymonopolowego. W dokumencie rekomendowaliśmy kierunki rozwoju rynku energetycznego oraz przedstawiliśmy konkretne propozycje zmian mających na celu wprowadzenie efektywnej konkurencji w tym sektorze.
Podobne badania przeprowadzane były również w sektorze usług profesjonalnych. Ostatni z nich dotyczył zawodów: architekta oraz inżyniera budowlanego. Jak wynika z analizy Urzędu Polska na tle innych państw Unii Europejskiej posiada jedne z bardziej restrykcyjnych przepisów dotyczących dostępu do tych zawodów (np. w zakresie obowiązkowej edukacji i praktyki zawodowej przyszłych architektów, wynoszących odpowiednio pięć i trzy lata, przy obowiązkowej przynależności do izby zawodowej, która przeprowadza postępowanie egzaminacyjne dla kandydatów). Zdaniem UOKiK niezbędne dla funkcjonowania rynku usług profesjonalnych oraz rozwoju nieskrępowanej konkurencji w tym obszarze jest m.in. ograniczenie wyłącznej kontroli korporacji nad procesem egzaminowania kandydatów do zawodu.

Rekomendacje dotyczące wprowadzenia zmian w przepisach będą jednym z tematów debaty pt. Beneficjenci regulacji – konsumenci czy korporacje zawodowe – liberalizacja wolnych zawodów, organizowanej przez UOKiK razem z Dziennikiem Gazetą Prawną.

Spotkanie rozpoczyna się o 10.00 w redakcji Dziennika/Gazety Prawnej, ul. Okopowa 58/72, Warszawa. W debacie udział wezmą m.in. Małgorzata Krasnodębska-Tomkiel – Prezes UOKiK, Zbigniew Ćwiąkalski – partner w Kancelarii SPCG, Uniwersytet Jagielloński, Olgierd Dziekoński – Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Infrastruktury, Sławomir Żak – Prezes Krajowej Izby Architektów RP.

CHARAKTERYSTYKA ZAWODU KOMORNIKA

Praca komornika sądowego polega na jak najszybszym i zgodnie z przepisami ściągnięciu od dłużnika należności określonych podlegającym wykonaniu wyrokiem sądowym na rzecz wierzyciela. Podstawą do wszczęcia postępowania egzekucyjnego mogą być: wyroki sądowe, nakazy sądowe, akty notarialne. Komornik przyjmując w swym biurze wierzyciela i po zapoznaniu się z całością sprawy, w tym dokumentacją sądową, ustala drogę postępowania egzekucyjnego. Z każdej czynności komornik sporządza protokoły oraz zapisuje ją w rejestrze akt danej sprawy. Ponadto składa roczne i półroczne sprawozdania z czynności komorniczych do Ministra Sprawiedliwości.

NABÓR NA APLIKACJĘ

Egzamin na aplikację przeprowadzany jest w formie testu. Nabór na nią odbywa się co 2 lata. W konkursie na aplikację brać mogą udział absolwenci nie tylko prawa, ale i administracji.
W celu odbycia aplikacji należy odbyć trwające pół roku praktyki w kancelarii komorniczej, po tym czasie można ubiegać się o zatrudnienie w charakterze aplikanta. Na zatrudnienie aplikanta wyrazić musi zgodę Rada Izby Komorniczej, która może przeprowadzić rozmowę kwalifikacyjną z kandydatem.

CZAS TRWANIA

Aplikacja komornicza trwa 2 lata.  Odbywa się ona u patrona – komornika, który zapoznaje aplikanta z prowadzeniem kancelarii komorniczej i  praktyką egzekucyjną. Możliwe są również praktyki w sądzie cywilnym.

EGZAMIN KOŃCOWY

Egzamin składa się z części pisemnej i ustnej.

Część pisemna polega na opracowaniu przez aplikanta tematów z zakresu czynności egzekucyjnych (trwa ona 6 godzin). Podczas części pisemnej egzaminu aplikant komorniczy może posługiwać się tekstami przepisów prawnych, komentarzami i zbiorami orzeczeń.
Część ustna egzaminu weryfikuje znajomość prawa o ustroju sądów powszechnych oraz innych organów ochrony prawnej, z zarysem prawa konstytucyjnego oraz szczegółową znajomość przepisów o egzekucji sądowej oraz innych przepisów, których stosowanie należy do czynności komornika.

ASESURA

Czas asesury nie jest określony w ustawie – mogą wyznaczać go komornicy. Asesora komorniczego powołuje prezes właściwego sądu apelacyjnego na wniosek komornika, który zamierza zatrudnić asesora komorniczego.

Łukasz Warchoł - asesor komorniczy w rewirze Warszawa Śródmieście. Przez dwa lata poprzedzające asesurę aplikant komorniczym u tego samego komornika.

Aplikację komorniczą wybrałem z dwóch powodów. Pierwszy to mała popularność, wręcz niszowość tej aplikacji w porównaniu np. z aplikacją radcowską czy też sądową, co zwiększa szansę na perspektywy zatrudnienia oraz odniesienia sukcesu. Poza tym na studiach najbardziej ciekawiło mnie zawsze prawo w działaniu. Takim właśnie prawem jest cały obszar egzekucji. Aplikacja ta, jak żadna inna, pozwala na zrozumienie jakie są ekonomiczne cele, ratio legis a także efekty (nie zawsze zamierzone) przepisów innych dziedzin prawa. Różni się do innych aplikacji większym kontaktem z prawdziwym życiem, z problemami ludzi. Czasu nie spędza się głównie na sali sądowej (prawie wcale) ani w biurze (choć to też coraz istotniejsza część pracy komornika) lecz często również w tzw. terenie czyli bezpośrednio w siedzibie/miejscu zamieszkania. Zawód jak i związana z nim aplikacja są wyjątkowo stresujące. Kontakt z dłużnikiem, jego opór, presja wierzyciela na jak najszybsze wyegzekwowanie, nadzór sądu oraz prezesa Sądu, negatywna z reguły ocena zawodu w tzw. opinii publicznej jak również konieczność stosowania przepisów często "na gorąco",  bez czasu żeby przestudiować orzecznictwo, czy napisać uzasadnienie. To predysponuje do tego zawodu jednostki jedynie najbardziej wytrzymałe psychicznie i panujące nad sobą.

Aplikacja komornicza trwa dwa lata. Od roku 2008, aby na nią się dostać należy zdać egzamin testowy, podobny jak przy innych aplikacjach, jedynie trochę krótszy, mniej obszerny i zdaniem większości przystępujących - łatwiejszy (90/150 pkt). Izby Komornicze kierują kandydatów do określonych komorników do pracy, gdyż jedyna dopuszczalną formą odbywania aplikacji jest zatrudnienie. W toku aplikacji aplikant zapoznaje się z całokształtem pracy komornika (niektóre czynności może dokonywać samodzielnie – jak np. doręczenie korespondencji, protokoły, zajęcie mienia do określonej wartości) oraz uczestniczy w zajęciach (od tego roku w wymiarze 1 dnia tygodniowo). Zwyczajowo za aplikację płaci patron (ale nie jest do tego zobligowany), a w dzień zajęć zwalniany jest z obowiązku świadczenia pracy. Zarobki aplikantów są bardzo zróżnicowane i kształtują się na poziomie od 2.000,00 -4500,00 PLN brutto.

Problemem na dzień dzisiejszy jest nieuznawanie aplikacji komorniczej (mimo zbliżonych i stale zwiększających się wymogów merytorycznych wobec aplikantów) jako równorzędnej z innymi aplikacjami prawniczymi i co za tym idzie, brak możliwości przejścia do innych zawodów prawniczych.

Po ukończeniu aplikacji, aby zostać komornikiem konieczne jest jeszcze odbycie asesury w wymiarze minimum 2 lat, stąd łączny czas odbywania aplikacji i asesury to minimum 4 lata. Asesor ma już zbliżony status do komornika, może wykonywać większość czynności samodzielnie. Zarobki są trochę wyższe niż aplikantów i wahają się w przedziale 3.000,00- 6.000,00 PLN brutto ale zakres obowiązków i odpowiedzialności również się zwiększa.

Po odbyciu asesury starać się można o powołanie na stanowisko komornika.

Przy określeniu perspektyw zawodowych, trzeba mieć świadomość specyficznego statusu zawodowego komornika. Mianowicie jest on jednocześnie „quasi przedsiębiorcą”(gdyż ustawa stanowi, że działa na własny rachunek) lecz jest również urzędnikiem państwowym. Przejawia się to zarówno przy samym dostępie do zawodu (utworzenie kancelarii odbywa się w drodze decyzji administracyjnej Ministra Sprawiedliwości) jak również rzutuje na sposób w jaki kancelaria działa. Mianowicie szereg regulacji ogranicza komornika na tyle, że nie sposób odnieść do niego typowych zasad działalności gospodarczej – maksymalizacji zysku, swobody działalności oraz zasad dotyczących ograniczenia kontroli przez organy Państwa. Przykładowo:

• nie ma możliwości wyboru spraw – komornik obowiązany jest przyjąć sprawy, co do których z góry wiadomo, że nie przyniosą zysku (sprawy alimentacyjne, sprawy dłużników którzy nie mają majątku i było już przeciwko nim bezskutecznie prowadzone egzekucje);
• cała dziedzina prowadzenia akt, księgowości, korespondencji, oraz urządzeń ewidencyjno - biurowych jest mocno sformalizowana, wydłuża i podraża postępowanie;
• ustawodawca często zmienia zasady naliczania opłat ( z reguły na niekorzyść dla komorników i co gorsza w sposób nieprzejrzysty, budzący uzasadnione wątpliwości i nierówno traktujący dłużników przykładowo niższa opłata 8% jest przy egzekucji z rachunku bankowego niż przy egzekucji z wynagrodzenia i wpłatach dłużnika w kancelarii 15%) i dodaje komornikom nowe obowiązki bez zapewnienia środków na ich realizację – np. obowiązek wykładania środków na prowadzenie egzekucji z własnej kieszeni w sprawach Skarbu Państwa, obowiązek prowadzenia archiwum akt komorniczych.
• ustawodawca zmienił od 2008 roku zasady terytorialnego działania komorników – zwiększył „konkurencję”(w zamierzeniu) poprzez możliwość wyboru komornika na terenie całego kraju, z pominięciem zasady właściwości miejscowej(z wyjątkiem spraw o egzekucję z nieruchomości).

Pomimo opisanych wyżej niedogodności i utrudnień, aplikacja komornicza, a w perspektywie asesura i rewir komorniczy są ciekawym i rozwiązaniem dla studentów prawa, którzy szukają nietypowej acz trudnej ścieżki kariery.

Minister Sprawiedliwości na podstawie art. 29c ust. 1 oraz art. 29d ust. 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o komornikach sądowych i egzekucji (Dz. U. z 2006 r. Nr 167, poz. 1191 z późn. zm.) wyznacza termin egzaminu konkursowego na aplikację komorniczą na dzień 19 września 2009 r. (sobota) godz. 11.00

Zgłoszenie o przystąpieniu do egzaminu konkursowego na aplikację komorniczą, którego wzór stanowi załącznik nr 1 do rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 19 grudnia 2007 r. w sprawie określenia wzoru zgłoszenia o przystąpieniu do egzaminu konkursowego na aplikację komorniczą oraz wniosku o dopuszczenie do egzaminu komorniczego (Dz. U. Nr 244, poz. 1801), należy złożyć w siedzibie właściwej komisji egzaminacyjnej, które mieszczą się w siedzibach rad izb komorniczych w:

1. Krakowie, ul. Francesco Nullo 8/3, kod 31-543, obejmującej obszar właściwości izb komorniczych w Krakowie, Katowicach oraz Rzeszowie
2. Poznaniu, ul. Głęboka 4, kod 61-553, obejmującej obszar właściwości izb komorniczych w Poznaniu, we Wrocławiu, w Gdańsku oraz Szczecinie
3. Warszawie, Al. Jerozolimskie 133/62, kod 02-304, obejmującej obszar właściwości izb komorniczych w Warszawie, Łodzi, Lublinie oraz Białymstoku

Termin do złożenia zgłoszenia o przystąpieniu do egzaminu konkursowego na aplikację komorniczą upływa w dniu 31 lipca 2009 r.
Opłata egzaminacyjna wynosi 638,00 PLN (słownie sześćset trzydzieści osiem złotych).
Opłatę należy wpłacić na konto Ministerstwa Sprawiedliwości (Al. Ujazdowskie 11, 00 – 950 Warszawa) w Narodowym Banku Polskim: nr konta 77 1010 1010 0400 1922 3100 0000 z dopiskiem: "opłata za egzamin konkursowy na aplikację komorniczą"

Do zgłoszenia o przystąpieniu do egzaminu konkursowego na aplikację komorniczą należy załączyć:

• dwa odpisy wypełnionych formularzy zgłoszenia o przystąpieniu do egzaminu konkursowego na aplikację komorniczą,
• odpis aktu urodzenia,
• życiorys,
• zaświadczenie o stanie zdrowia na podstawie art. 10 ust. 2 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o komornikach sądowych i egzekucji (Dz. U. z 2006 r. Nr 167, poz. 1191 z późn. zm.), zgodnie z przepisami ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. - Prawo o ustroju sadów powszechnych (Dz. U. Nr 98, poz. 1070 z późn. zm.) - o zdolności do pełnienia obowiązków komornika sądowego,
• dokumenty potwierdzające ukończenie wyższych studiów prawniczych w Rzeczypospolitej Polskiej i uzyskanie tytułu magistra lub zagranicznych studiów prawniczych uznanych w Rzeczypospolitej Polskiej,
• zaświadczenie o niekaralności,
• potwierdzenie uiszczenia opłaty egzaminacyjnej,
• dwa zdjęcia.

EGZAMIN KOMORNICZY

MINISTER SPRAWIEDLIWOŚCI na podstawie art. 31 ust. 5 oraz art. 31 a ust. 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o komornikach sądowych i egzekucji (Dz. U. z 2006 r. Nr 167, poz. 1191 z późn. zm.) wyznacza termin egzaminu komorniczego dla osób, o których mowa w art. 10 ust. 5 ww. ustawy na dzień 16 czerwca 2009 r. godz. 10.00. (część pisemna) oraz na dzień 23 czerwca 2009 r. godz. 10.00. (rozpoczęcie części ustnej)
Wniosek o dopuszczenie do egzaminu komorniczego, którego wzór stanowi załącznik nr 2 do rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 19 grudnia 2007 r. w sprawie określenia wzoru zgłoszenia o przystąpieniu do egzaminu konkursowego na aplikację komorniczą oraz wniosku o dopuszczenie do egzaminu komorniczego (Dz. U. Nr 244, poz. 1801), należy złożyć w siedzibie właściwej komisji egzaminacyjnej, które mieszczą się w siedzibach rad izb komorniczych w:

1. Krakowie, ul. Francesco Nullo 8/3, kod 31-543, obejmującej obszar właściwości izb komorniczych w Krakowie, Katowicach oraz w Rzeszowie,
2. Poznaniu, ul. Głęboka 4, kod 61-553, obejmującej obszar właściwości izb komorniczych w Poznaniu, we Wrocławiu, w Gdańsku oraz w Szczecinie,
3. Warszawie, Al. Jerozolimskie 133/62, kod 02-304, obejmującej obszar właściwości izb komorniczych w Warszawie, Łodzi, Lublinie oraz w Białymstoku.

Termin do złożenia wniosku o dopuszczenie do egzaminu komorniczego upływa w dniu 27 kwietnia 2009 r. Opłata egzaminacyjna wynosi 638 zł (słownie sześćset trzydzieści osiem złotych). Opłatę należy wpłacić na konto Ministerstwa Sprawiedliwości (Al. Ujazdowskie 11, 00 - 950 Warszawa) w Narodowym Banku Polskim: nr konta 77 1010 1010 0400 1922 3100 0000 z dopiskiem: "opłata za egzamin komorniczy".

Do wniosku o dopuszczenie do egzaminu komorniczego należy załączyć:

• dwa odpisy wypełnionych formularzy wniosku o dopuszczenie do egzaminu komorniczego,
• odpis aktu urodzenia,
• życiorys,
• zaświadczenie o stanie zdrowia na podstawie art. 10 ust. 2 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o komornikach sądowych i egzekucji (Dz. U. z 2006 r. Nr 167, poz. 1191 z późn. zm.), zgodnie z przepisami ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. - Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz. U. Nr 98, poz. 1070 z późn. zm.) - o zdolności do pełnienia obowiązków komornika sądowego,
• dokumenty potwierdzające ukończenie wyższych studiów prawniczych w Rzeczypospolitej Polskiej i uzyskanie tytułu magistra lub zagranicznych studiów prawniczych uznanych w Rzeczypospolitej Polskiej, - dokumenty potwierdzające pracę, o której mowa w art. 10 ust. 5 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o komornikach sądowych i egzekucji,
• zaświadczenie o niekaralności,
• potwierdzenie uiszczenia opłaty egzaminacyjnej,
• dwa zdjęcia.

Źródło: www.ms.gov.pl

Sobotni egzamin na aplikację okazał się wielkim zaskoczeniem dla zdających – na ich szczęście bardzo przyjemnym zaskoczeniem. Kandydaci na aplikację radcowską, adwokacką, notarialną oraz komorniczą świetne poradzili sobie z zestawami egzaminacyjnymi.

Wstępne informacje, podane przez Ministerstwo Sprawiedliwości, uzyskane telefonicznie od przewodniczących komisji wskazują iż pozytywny wynik, w porównaniu z latami ubiegłymi, uzyskało bardzo wielu kandydatów.

Pozytywny wynik z egzaminów wstępnych uzyskało: na aplikację adwokacką – 76,9% osób (dane ze wszystkich 27 komisji egzaminacyjnych),

Charakterystyka pracy adwokata

Adwokat to prawnik, zajmujący się udzielaniem porad prawnych oraz prowadzeniem spraw klientów w sądzie. Adwokaci zajmują się przede wszystkim sporządzaniem opinii prawnych, opracowywaniem projektów aktów prawnych oraz występowaniem przed sądami i urzędami.

Prawo do wykonywania zawodu adwokata mają tylko osoby wpisane na listę adwokatów, przez okręgową Radę Adwokacką. Adwokat może wykonywać swój zawód w formie handlowych spółek osobowych, w zespołach adwokackich, bądź samodzielnie.

Ogół adwokatów i aplikantów adwokackich tworzy Adwokaturę. Na szczeblu centralnym na czele Adwokatury stoi Naczelna Rada Adwokacka, na szczeblu regionalnym - Okręgowa Rada Adwokacka. Zarówno Naczelna Rada Adwokacka jak i Izby oraz Zespoły Adwokackie posiadają osobowość prawną.

Radca prawny a adwokat

Podstawową różnicą między radcami prawnymi a adwokatami jest fakt, iż radcowie mogą pozostawać w stosunku pracy, natomiast nie mogą być obrońcami w sprawach karnych do czego mają prawo adwokaci.

Ze względu na niewielkie różnice w kompetencjach radcy prawnego i adwokata, gdyż rozszerzono uprawnienia radców prawnych do prowadzenia spraw rodzinnych i obrony w sprawach o wykroczenia – coraz częściej pojawiają się głosy o unifikacji tych dwóch zawodów i powstania jednej dużej korporacji pod nazwą adwokatura.

Czas trwania

Aplikacja adwokacka rozpoczyna się dnia 1 stycznia każdego roku i trwa trzy lata. Szkolenie aplikantów adwokackich może być organizowane wspólnie z aplikantami radcowskimi. Aplikant odbywa aplikację adwokacką pod kierunkiem patrona, którego zadaniem jest przygotowanie aplikanta do wykonywania zawodu adwokata. Patron może zatrudnić aplikanta.

Praktyki

Nowelizacja ustawy - Prawo o adwokaturze zniosła obowiązek odbywania przez aplikantów sześciomiesięcznych praktyk w sądzie, prokuraturze, kancelarii notarialnej lub innej instytucji publicznej.

Egzamin wstępny

Egzamin wstępny na aplikacji adwokackiej jest taki sam jak w przypadku aplikacji radcowskiej oraz notarialnej, a różni się jedynie wiedzą specjalistyczną, związaną ze specyfiką zawodu radcy.

Egzamin konkursowy na aplikację radcowską ma formę pisemną, jest to test złożony z 150 pytań, zawierających po trzy propozycje odpowiedzi, z których tylko jedna jest prawidłowa. Za każdą prawidłową odpowiedź kandydat uzyskuje 1 punkt. Nie otrzymuje punktów ujemnych za niepoprawnie udzielone odpowiedzi! Pozytywny wynik egzaminu konkursowego uzyskuje się po udzieleniu 100 prawidłowych odpowiedzi, czyli 66% wszystkich odpowiedzi.

Egzamin końcowy

Egzamin adwokacki składa się z pięciu części pisemnych. Nowelizacja ustawy (Dz.U. nr 37, poz. 286) zniosła obowiązkową do tej pory część ustną egzaminu.

1. test składający się z zestawu 100 pytań;
2. zadanie z zakresu prawa karnego polegające na przygotowaniu aktu oskarżenia lub apelacji, lub sporządzeniu opinii prawnej;
3. zadanie z zakresu prawa cywilnego - przygotowanie pozwu, wniosku, apelacji, lub opinii prawnej;
4. zadanie z zakresu prawa gospodarczego - przygotowanie umowy albo pozwu lub wniosku albo apelacji, opinii prawnej;
5. zadanie z zakresu prawa administracyjnego – przygotowanie skargi do wojewódzkiego sądu administracyjnego lub skargi kasacyjnej do Naczelnego Sądu Administracyjnego, sporządzenia opinii prawnej.

Do egzaminu adwokackiego, oprócz osób, które odbyły aplikację adwokacką, przystąpić mogą:

1. doktorzy nauk prawnych;
2. osoby, które przez okres co najmniej 5 lat w okresie nie dłuższym niż 8 lat przed złożeniem wniosku o dopuszczenie do egzaminu zatrudnione były na stanowisku referendarza sądowego, starszego referendarza sądowego, asystenta sędziego lub asystenta prokuratora;
3. osoby, które po ukończeniu wyższych studiów prawniczych przez okres co najmniej 5 lat w okresie nie dłuższym niż 10 lat przed złożeniem wniosku o dopuszczenie do egzaminu wykonywały wymagające wiedzy prawniczej czynności bezpośrednio związane ze świadczeniem pomocy prawnej przez adwokata lub radcę prawnego w kancelarii adwokackiej, zespole adwokackim, spółce cywilnej, jawnej, partnerskiej, komandytowej, o których mowa w art. 4a ust. 1, lub kancelarii radcy prawnego, spółce cywilnej, jawnej, partnerskiej, komandytowej, o których mowa w art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych, na podstawie umowy o pracę lub umowy cywilnoprawnej,
4. osoby, które po ukończeniu wyższych studiów prawniczych przez okres co najmniej 5 lat w okresie nie dłuższym niż 10 lat przed złożeniem wniosku o dopuszczenie do egzaminu były zatrudnione w urzędach organów władzy publicznej i wykonywały wymagające wiedzy prawniczej czynności bezpośrednio związane ze świadczeniem pomocy prawnej na rzecz tych urzędów;
5. osoby, które zdały egzamin sędziowski, prokuratorski lub notarialny;
6. osoby, które zajmują stanowisko radcy lub starszego radcy Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa.

Wpis na listę adwokatów, bez konieczności odbycia aplikacji i zdania egzaminu zawodowego ubiegać się mogą:

1)   profesorowie i doktorzy habilitowani nauk prawnych;

2)   osoby, które co najmniej trzy lata zajmowały stanowisko radcy lub starszego radcy Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa;

3)   osoby, które zajmowały stanowisko sędziego, prokuratora lub wykonywały zawód radcy prawnego albo notariusza;

4)   osoby, które zdały egzamin sędziowski lub prokuratorski po dniu 1 stycznia 1991 r. oraz w okresie 5 lat przed złożeniem wniosku o wpis na listę adwokatów, łącznie przez okres co najmniej 3 lat:

• zajmowały stanowisko asesora sądowego, asesora prokuratorskiego, referendarza sądowego, starszego referendarza sądowego, aplikanta sądowego, aplikanta prokuratorskiego, aplikanta sądowo-prokuratorskiego, asystenta sędziego, asystenta prokuratora lub
• wykonywały wymagające wiedzy prawniczej czynności bezpośrednio związane ze świadczeniem pomocy prawnej przez adwokata lub radcę prawnego na podstawie umowy o pracę lub umowy cywilnoprawnej w kancelarii adwokackiej, zespole adwokackim, spółce cywilnej, jawnej, partnerskiej, komandytowej, o których mowa w art. 4a ust. 1, lub kancelarii radcy prawnego, spółce cywilnej, jawnej, partnerskiej, komandytowej, o których mowa w art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych (Dz. U. z 2002 r. Nr 123, poz. 1059, z późn. zm.2);

5)   osoby, które posiadają stopień naukowy doktora nauk prawnych oraz w okresie 5 lat przed złożeniem wniosku o wpis na listę adwokatów, łącznie przez okres co najmniej 3 lat:

• zajmowały stanowisko referendarza sądowego, starszego referendarza sądowego, aplikanta sądowego, aplikanta prokuratorskiego, aplikanta sądowo-prokuratorskiego, asystenta sędziego, asystenta prokuratora lub

• wykonywały wymagające wiedzy prawniczej czynności bezpośrednio związane ze świadczeniem pomocy prawnej przez adwokata lub radcę prawnego na podstawie umowy o pracę lub umowy cywilnoprawnej w kancelarii adwokackiej, zespole adwokackim, spółce cywilnej, jawnej, partnerskiej, komandytowej, o których mowa w art. 4a ust. 1, lub kancelarii radcy prawnego, spółce cywilnej, jawnej, partnerskiej, komandytowej, o których mowa w art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych.

Patron

Każda osoba rozpoczynająca aplikację adwokacką zobowiązana jest do znalezienie patrona, czyli adwokata, który będzie dbał o należytą edukację oraz zaznajomienie się z praktyką, kandydata na adwokata.

Patron przedstawia Okręgowej Izbie Adwokackiej pisemną, szczegółową opinię o aplikancie, oraz przebiegu jego aplikacji, po zakończeniu każdego roku szkoleniowego.

Aplikacja a podejmowanie pracy

Aplikant adwokacki może być zatrudniony u swojego patrona. Jeżeli aplikant chce podjąć pracę nie związaną z odbywaną aplikacją potrzebuje zgody patrona oraz dziekana Okręgowej Rady Adwokackiej.

Zgoda ta nie jest potrzeba aplikantom, którzy podejmują pracę naukową, lub będącym pracownikami naukowo-dydaktycznymi. Wystarczy jedynie pisemne powiadomienie dziekana Rady o rozpoczęciu i zaprzestaniu tych zajęć.

Koszty aplikacji

Koszt egzaminu – 563 zł. (w 2008 roku)

Rok aplikacji – 4504 zł. (aplikant może być zwolniony z tej opłaty, spłata jej może zostać odroczona w czasie lub zostać podzielona na raty).

Koszt togi adwokackiej – ok. 1000 zł. (najlepsi aplikanci otrzymują togi od Rady).