Savoir-vivre to nic innego, jak grzeczność, czy tak zwane dobre wychowanie. Zasad tych można się jednak nauczyć, np. na szkoleniu z dobrego wychowania.  W ciągu kilku godzin możemy dowiedzieć się  jak posługiwać się wizytówkami, jak witać i żegnać się z klientem, tytułować, umawiać na spotkania, prowadzić rozmowy bezpośrednie i telefoniczne, czy pisać maile. Zapewne okaże się, że większość z tych zasad od dawna stosujemy nie zdając sobie sprawy, że są to zasady etyki biznesowej.

Zaproszenie można przekazać telefonicznie lub listownie. Należy je wysłać minimum 2 tygodnie przed planowanym spotkaniem. Powinno zawierać wszelkie dane o spotkaniu. Kiedy i gdzie się odbędzie, jaki jest jego temat, program itp. Po telefonicznym umówieniu spotkania, dobrze jest potwierdzić je elektronicznie.

Żadne zaproszenie, nie powinno zostać bez odpowiedzi. Nawet jeśli nie możemy pojawić się na spotkaniu należy podziękować za zaproszenie i wyrazić żal z powodu naszej nieobecności.
Wybór lokalu

O terminie i miejscu spotkania zwykle decyduje osoba na wyższym stanowisku. Odpowiednie jest, aby zapytać szefa, czy też klienta o miejsce i czas spotkania, niż sugerowanie terminu spotkania. To, co możemy, to złożyć propozycję przybycia do gabinetu szefa lub do klienta w ustalonym wspólnie terminie.

Strój powinien być elegancki, zawsze dopasowany do sylwetki i wieku osoby, która go nosi. Nie powinien zbyt wiele odsłaniać  (zakryte ramiona, małe dekolty, w przypadku kobiet spódnica sięgająca mniej więcej do kolan). W przypadku mężczyzn najlepszym rozwiązaniem jest garnitur, dla kobiet – kostium. Kolor ubrań powinien być stonowany i pasujący do siebie. Buty eleganckie, zakrywające pięty i palce. W przypadku dodatków należy przyjąć zasadę: im mniej tym lepiej. Umiar należy zachować również w makijażu, czy używanych perfumach.

Akcesoria i przybory używane podczas spotkań (notatniki, pióra, aktówki, teczki itp.) powinny być jak najlepszej jakości. Muszą wyglądać elegancko i profesjonalnie.

Punktualność to bardzo ważna zasada obowiązująca w kontaktach biznesowych. Dużym foupas jest przybycie na umówione spotkanie zbyt późno, gdyż świadczy to o lekceważeniu rozmówcy i braku szacunku wobec jego czasu. Na kilka minut spóźnienia mogą pozwolić sobie przełożeni, spotykający się z podwładnymi 

Przywitanie inicjuje gospodarz lub osoba zajmująca wyższą pozycję w hierarchii. Nie należy witać się przez biurko, czy stół. Dłoń do uścisku należy wyciągnąć przed siebie i ścisnąć ją umiarkowanie. Podczas powitania patrzymy partnerowi w oczy, dobrze jest się przy tym życzliwie uśmiechnąć. Jeśli nie zostaliśmy przedstawieni, przy podaniu dłoni należy wyraźnie się przedstawić.

Podczas przywitania obowiązują następujące zasady: Kobieta nie musi wstawać, witając się z mężczyzną. Witając się z inną kobietą może jedynie lekko się podnieść. Powinna wstać, gdy wita się z kobietą dużo starszą od siebie lub ze szczególnie ważnym gościem. Mężczyźni zawsze powinni wstawać podczas witania się.

Coraz mniej pozytywnie odbierane jest całowanie kobiet w rękę na powitanie. Nieodpowiednie jest całowanie kobiety w rękę, w miejscu pełnym ludzi, czy przyciąganie jej dłoni do góry .

 

Zajmowanie miejsc
Niezwykle ważne podczas spotkań biznesowych jest sposób zajmowania miejsc. Etykieta wskazuje, iż gość zajmuje miejsce wskazane przez gospodarza. Gospodarz natomiast zajmuje swoje miejsce dopiero wtedy, gdy gość usiądzie.

W formalnych sytuacjach biznesowych wizytówki wręczamy na początku spotkania. Pozwala to naszym rozmówcą upewnić się w przekonaniu, że wiedzą z kim mają do czynienia. Warto wręczyć wizytówki wszystkim uczestnikom spotkania, nie pomijając nikogo. Inaczej możemy postąpić uczestnicząc w nieformalnych bankietach biznesowych, czy konferencjach. Tu wręczamy wizytówki tylko tym, z kim chcemy nawiązać relację, a nie rozdajemy ich na „prawo i lewo”. Wizytówki powinno trzymać się w przeznaczonym do tego, estetycznym etui. Gdy ktoś wręczy nam wizytówkę, należy się jaj przez chwilę przyjrzeć i z szacunkiem schować do służbowego notesu. Niedopuszczalne jest wyginanie, bawienie się nią. Ewentualnie można dopisać coś na wierzchu wizytówki, ale lepiej tego unikać.

Przejście „na ty” pierwszy proponuje ten, kto zajmuje wyższe stanowisko, choć należy tu uwzględnić również różnicę wieku. Wśród kolegów w zespole, czy też w przypadku spotkania osób na podobnych rangą stanowiskach,  najodpowiedniej będzie jeśli przejście na komunikację po imieniu zaproponuje osobie młodszej - starsza. Reguła starszeństwa obowiązuje również w przypadku pojawienia się w pracy nowego pracownika. Oczywiście mamy tu do czynienia z osobami starszymi i młodszymi  również stażem. Nowicjusz jest wprowadzany w obowiązujące już w zespole zasady komunikacji i wzajemnych relacji i powinien dostosować się do zastanej sytuacji (przynajmniej na początku, zanim zechce próbować coś zmieniać).

Jeśli jesteśmy z szefem „na ty”, ale wśród osób uczestniczących w spotkaniu są tacy, którzy zwracają się do siebie formalnie (nie po imieniu), przyjętą zasadą jest sformalizowanie wzajemnych relacji na czas danego wydarzenia. W tym przypadku wszyscy powinniśmy zwracać się do siebie w ten sam sposób, czyli „panując sobie”. Pamiętajmy także, że zwracanie się do kogokolwiek po imieniu skraca dystans i może przyczynić się do zmniejszenia znaczenia pozycji szefa w oczach osób trzecich.

Na czas spotkanie należy wyłączyć lub wyciszyć telefon. Dopuszczalne jest odbieranie jedynie rozmów służbowych. W takim wypadku należy rozmawiać możliwie krótko i ściszonym głosem. Jeśli jest możliwość, dobrze jest wyjść na czas rozmowy z pomieszczenia, aby nie przeszkadzać innym osobom uczestniczącym w spotkaniu. Gdy odbieramy służbowy telefon zawsze należy się przedstawić.

Podręczniki savoir vivre wskazują, że gospodarz czy też zapraszający na spotkanie reguluje rachunek – bez względu na płeć. Jeżeli zaś chodzi o napiwki, zwykle wynoszą 15-20% ceny – będąc gościem nie spieraj się o napiwek ani nie próbuj sam go wręczać.

Specjaliści z zakresu komunikacji biznesowej twierdzą, iż podstawą sukcesu jest umiejętność budowania dobrych relacji zawodowych. Mimo to pracownicy często nie zdają sobie sprawy, że umiejętności nawiązywania nowych znajomości, czy też prowadzenia rozmów towarzyskich to klucz do budowania relacji z klientem czy partnerem biznesowym. Jaksię jednak okazuje niezobowiązujące rozmowy czyli tzw. „small talk”, lub spotkania towarzyskie mogą być kluczem do rozwoju firmy. Poniżej znajduje się kilka wskazówek, co do sposobu budowania relacji zawodowych.

Najtrudniejszy pierwszy krok

Nawiązanie rozmowy, zwłaszcza dla osób nieśmiałych może wydawać się wręcz stresujące. Jak wskazuje Barbara Patcher, specjalistka w dziedzinie komunikacji biznesowej, warto jest opracować sobie „uniwersalną formułę rozpoczęcia rozmowy”, najlepsze są najprostsze tematy – mogą one dotyczyć m.in. aktualnych wydarzeń, fachowej literatury, czy też pogody. Autorka wskazuje również, że pierwsze lody niezwykle skutecznie pomaga przełamać szczery komplement, np. „Pańskie wystąpienie było naprawdę znakomite”. Należy jednak pamiętać, aby pytania nie były zbyt banalne i aby dawały możliwość sensownej odpowiedzi.

Rozpoczęcie rozmowy zdaniem „fatalna dzisiaj pogoda” nie daje możliwości rozwinięcia pogawędki, bardziej odpowiednie jest spostrzeżenie „czy w związku z dzisiejszą burzą nie miałeś trudności z dotarciem do pracy?”. Zdanie daje rozmówcy kilka punktów zaczepienia i rozwinięcia swojej wypowiedzi pozwalających naszemu rozmówcy dodać coś od siebie. Dobrze jest również nawiązać do swoich prywatnych zainteresowań, gdyż skraca to dystans i buduję pewną emocjonalną więź. Absolutnym faux pas jest tutaj zwierzanie się rozmówcy, narzekanie, czy też opowiadanie o kłopotach osobistych. W sytuacji, w której nie pamiętamy nazwiska rozmówcy można wyjść z opresji nawiązując do ostatniego spotkania, mówiąc np. „prowadziliśmy wtedy ciekawą rozmowę na temat Chin” ,po czym poprosić o przypomnienie godności, dzięki temu rozmówca nie czuje się anonimowy.

W relacjach z drugą osobą o tyle ważne, co nawiązanie kontaktu jest również jego utrzymanie. Kluczem w rozwijaniu takowych relacji jest umiejętność słuchania rozmówcy. Osoba inicjująca rozmowę nie powinna dominować, istotne jest aby obie strony w równym stopniu uczestniczyły w dyskusji. Aby druga strona czuła, że jest słuchana, wystarczy że co jakiś czas powiedzieć „ach tak” lub „rozumiem”. Natomiast używanie sformułowań typu: „sugerujesz, że…” lub „jeśli cię dobrze zrozumiałem, to…” pozwala odczuć rozmówcy, że jego punk widzenia jest rozumiany.

Tuż obok komunikatów słownych niezwykle ważna jest także mowa ciała. Specjaliści z zakresu komunikacji twierdzą, iż istotne jest stałe utrzymywanie kontaktu wzrokowego, nie może być on jednak zbyt intensywny, gdyż może budzić u drugiej strony negatywne emocje. Warto zwrócić uwagę również na postawę ciała – osoba stojąca prosto, wykonująca spokojne ruchy wygląda na bardziej pewna siebie. Natomiast skrzyżowane ramiona, kurczowe trzymanie teczki lub torby przy brzuchu stanowić może pewną barierę utrudniającą komunikację.

Kończenie rozmowy

Ważne jest aby pozytywnie zakończyć i podsumować rozmowę, np.  „bardzo się cieszę, że mieliśmy okazję porozmawiać. Mam nadzieję, że w przyszłym tygodniu znów się zobaczymy. Do następnego razu!”. Kończąc rozmowę w ten sposób jasno sygnalizujemy, że rozmowa dobiegła końca, ale jednocześnie otwieramy drogę kolejnym kontaktom. „Small talk” zwykle trwa ok. 15 – 20 min. mniej więcej po takim czasie można skierować rozmowę na właściwą tematykę biznesową.

Jak twierdzą specjaliści z zakresu komunikacji w biznesie, wygląd zewnętrzny pracowników świadczy o ich profesjonalizmie, wzbudza zaufanie, co może wpływać nawet na ich skuteczność, zwłaszcza w kontaktach z klientami. Savoir vivre ściśle określa zasadę mówiącą o konieczności dopasowania stroju do sytuacji. W etykiecie biznesowej, istnieje nawet klasyfikacja strojów, dzieląca rodzaje ubiorów na trzy kategorie:  strój nieformalny, strój formalny oraz strój koktajlowy. Poniżej znajduje się charakterystyka każdego z nich.

STRÓJ NIEFORMALNY

W języku angielskim określany jako business dress, informal wears, (fr. tenue de ville) są to określenia na strój codzienny. Dla mężczyzny jest to zwykle garnitur i krawat, natomiast dla kobiety kostium lub sukienka sięgająca do kolan.

Istnieją również bardziej szczegółowe klasyfikacje strojów nieformalnych:

Business dress – czyli klasyczny strój nieformalny – dla mężczyzny garnitur i krawat, natomiast dla kobiety kostium.

Business casual – strój obowiązujący podczas mniej formalnych spotkań służbowych, na przykład podczas podróży służbowej. Charakteryzuje się przede wszystkim swobodą, ale połączoną z elegancją. Cechą charakterystyczną tego stylu jest np. brak wymogu noszenia krawata, dopuszczalny jest też sweter czy też koszulka polo. Stanowczo nie można natomiast ubierać spodni typu jeans.

Casual – mimo iż nazwa sugeruje, że jest to strój swobodny, nie oznacza absolutnie iż może on być niestaranny. Strój taki możemy włożyć na nieformalne okazje, np. firmową imprezę integracyjną. Za właściwie wtedy uznaje się włożenie np. koszulki polo i spodni typu jeans.

(semi-formal wears, fr. tenue d’ aprés) to określenie na strój pośredni pomiędzy formalnym a nieformalnym stylem ubioru. Można się spotkać również z nazwą semi-formal wears. Dla mężczyzny strój taki to ciemny garnitur, jasna koszula i stonowany krawat. Kobiecy strój koktajlowy to np. kostium ze spódnicą lub spodniami. Zwykle są to ubrania z bardziej delikatnych tkanin i w bardziej intensywnych barwach niż stroje nieformalne.

To strój wieczorowy, noszony na szczególnie ważne i uroczyste okazje. Strojem wieczorowym dla mężczyzny jest w zależności od rangi uroczystości smoking albo frak. Towarzysząca mu kobieta założy natomiast krótką suknię, suknię koktajlową albo wieczorową, kostium wieczorowy albo długą suknię wieczorową (balową).

DODATKI:

Zakres dodatków noszonych przez kobiety jest znacznie szerszy niż dla mężczyzn. Kobiety bowiem mogą włożyć oprócz biżuterii, pasków, torebek włożyć również chusteczki wiązane wokół szyi, czy też szale. Przy doborze dodatków należy kierować się przede wszystkim harmonią kolorystyczną – wszystkie dodatki powinny być odpowiednio dopasowane i stonowane

Zasady doboru dodatków przez mężczyzn są popularnie określane, jako „zasada trzech S”, czyli: spinki, szelki, skarpetki – odradza się mężczyznom noszenia biżuterii czy też innych dodatków. Za wyjątek można uznać tutaj obrączkę lub sygnet. Jako faux pas uznawane jest również używanie do krawata dekoracyjnych szpilek.

Kwestia odpowiedniego wyglądu w pracy czy też podczas służbowych spotkań towarzyskich być może wydaje się być błaha. Jednak profesjonalny, odpowiedni do sytuacji wygląd wzbudza szacunek i może być kluczowym elementem w budowaniu i utrzymywaniu relacji z klientem czy też partnerem biznesowym.

Jak podaje serwis legal500.com publikujący renomowany ranking kancelarii prawnych, największą kancelarią prawną w Polsce, pod względem ilości prawników, jest CMS Cameron McKenna, zatrudniająca 147 prawników, tuż za nią Domański Zakrzewski Palinka ze 140 prawnikami. Poniżej znajdą Państwo ranking kancelarii, szczycących się największą liczbą prawników w Polsce. Liczba zatrudnionych prawników podana jest w nawiasie obok nazwy kancelarii.

 

 

Źródło: www.legal500.com

Gazeta Prawna, Rzeczpospolita i Forbes … to najpopularniejsze w Polsce rankingi kancelarii prawnych ale czy najlepsze i obiektywne? Na to pytanie nie ma dobrej odpowiedzi. Osoby, które przygotowują rankingi mówią o obiektywności i staranności, podczas gdy już sami uczestnicy i odbiorcy mają podzielone zdania. Kto ma rację? Czekamy na Twoje zdanie: opinie@karieraprawnika.pl

Inne znane międzynarodowe rankingi:

Poniżej przedstawiamy klasyfikację kancelarii za rankingiem Rzeczpospolitej przeprowadzonym w 2009 r. Prezentujemy po 3 pierwsze miejsca wg poszczególnych kryteriów oceny:

 

Liczba adwokatów i radców / liczba prawników – w obydwóch zestawieniach pierwsze miejsce zajęła kancelaria Domański Zakrzewski Palinka, niedaleko za nią uplasował się Wardyński i Wspólnicy, na 3. miejscu została sklasyfikowana kancelaria CMS Cameron McKenna.

 

Przychody w 2008, Dochody w 2008 – udział brały tylko kancelarie, które wyraziły zgodę i chęć uczestnictwa w tej części rankingu.

 

Przychody w 2008 – na pierwszym miejscu ze 128,6 mln PLN plasuje się Clifford Chance, drugie miejsce zajęła kancelaria CMS Cameron McKenna z 95,9 mln PLN, a tuż za nią znalazła się kancelaria Salans – 93,4 mln PLN.

 

Dochody w 2008 – odległym liderem okazała się kancelaria Baker & McKenzie, która uzyskała w 2008 roku 21,7 mln PLN dochodu, drugie miejsce zajęła kancelaria Gide Loyrette Nouel – 6,3 mln PLN, trzecie miejsce – Kochański i Wspólnicy – 6,2 mln PLN.

W miniony poniedziałek (22.06) miesięcznik „Forbes” ogłosił tegoroczne wyniki rankingów na najlepsze kancelarie prawne i najlepszych prawników. Poniżej zamieszczamy listę zwycięzców rankingu.

 

- Clifford Chance Janicka-Sosna, Namiotkiewicz i Wspólnicy – w kategorii „Kancelaria uniwersalna”
- Weil Gotshal & Manges - Paweł Rymarz – w kategorii „Fuzje i przejęcia”
- Clifford Chance Janicka-Sosna, Namiotkiewicz i Wspólnicy – w kategorii „Bankowość i finanse”

- Gessel. Beata Gessel-Kalinowska vel  Kalisz i Wspólnicy – w kategorii „Rynki kapitałowe”
- Sołtysiński Kawecki & Szlęzak – w kategorii „Postępowanie sądowe i arbitrażowe”
- Clifford Chance Janicka- Sosna, Namiotkiewicz i Wspólnicy – w kategorii „Nieruchomości”
- MDDP Michalik Dłuska Dziedzic i Partnerzy – w kategorii „Podatki”
- Wierzbowski Eversheds Spółka Komandytowa – w kategorii ,,Media i telecom’’
- Traple Konarski Podrecki  Kancelaria Prawna Spółka Jawna – w kategorii „Prawo autorskie”
- Kancelaria Radcy Prawnego „Centrum Prawa Konkurencji” Elżbieta Modzelewska-Wąchal – w kategorii „Prawo antymonopolowe i konkurencji”
- Bartłomiej Raczkowski Kancelaria Prawa Pracy – w kategorii „Prawo pracy i ubezpieczenia społeczne”

II.    Ranking najlepszych prawników

- Paweł Rymarz – w kategorii „Prawo spółek – Fuzje i przejęcia”
- Grzegorz Namiotkiewicz – w kategorii „Bankowość i finanse”
- Leszek Kosiorowski – w kategorii „Rynki kapitałowe”
- Dariusz Skuza – w kategorii „Postępowanie sądowe i arbitrażowe”
- Paweł Dębowski – w kategorii „Nieruchomości”
- Tomasz Michalik – w kategorii „Podatki”
- Arwid Mednis – w kategorii „Media i telekom”
- Andrzej Tomaszek – w kategorii „Prawo autorskie”
- Elżbieta Modzelewska-Wąchal – w kategorii „Prawo antymonopolowe i konkurencji”
- Bartłomiej Raczkowski – w kategorii „Prawo pracy i ubezpieczenia społeczne”

 

Do lektury całości rankingów zapraszamy do  najnowszego wydania miesięcznika Forbes (nr 7/2009).

We wszystkich sytuacjach zawodowych, oprócz naszego zachowania, przesyłamy informacje o sobie także poprzez ubiór. Eksperci podają liczne dowody na to, że osoby atrakcyjne i schludne osiągają większe sukcesy zawodowe. Powszechnie wiadomo iż bardzo ważnym elementem wyglądu są dodatki. Ich odpowiedni dobór może pomóc zbudować wiarygodny wizerunek profesjonalnego specjalisty. Warto znać zasady dopasowywania poszczególnych elementów, gdyż nawet mały błąd w doborze dodatków może przynieść efekt odwrotny do oczekiwanego. Znajomość tych zasad wydaje się być niezwykle istotna dla prawników, którzy identyfikowani są z takimi atrybutami, jak: teczki, aktówki, wieczne pióra, czy wizytowniki.

Jak twierdzi Karolina Górska – Dymecka z firmy Batycki, jednym z podstawowych atrybutów prawnika wydaje się być teczka. Warto pamiętać iż służy ona nie tylko do przechowywania dokumentów, lecz także pełni funkcje wizerunkowe. Teczka prawnika powinna być klasyczna i koniecznie wykonana z wysokiej jakości materiałów, bowiem solidne akcesorium świadczy o solidności jego właściciela, natomiast uniwersalny fason decydują o tym, że teczka to nie zakup na jeden sezon. Warto też zwrócić uwagę na organizację wnętrza teczki: przegródki, kieszenie zewnętrzne, wszywkę na telefon, miejsce na przybory do pisania to elementy, które pozwolą w ładzie przechowywać dokumenty a co za tym idzie przedstawiać się jako osobę zorganizowaną i uporządkowaną.

Oprócz fasonu, ważna jest również kolorystyka - zgodna z „dress code” w branży prawnej to stonowane odcienie brązu, czerni dla Pań także ciemne bordo. Aby wprowadzić do stroju charakterystyczny, innowacyjny element można wybierać w fakturze skóry, między tradycyjną gładką skórą, także arctico, skórę lakierowaną, z fakturą krokodyla, czy z nacinanym wzorem kratki.

Poza klasyczną teczką na dokumenty, elementem dziś niezbędnym jest torba na laptopa. Przy jej wyborze obowiązują zasady analogiczne do wskazanych powyżej, warto pamiętać iż zdecydowanie trwalsza i bardziej elegancka od popularnej teczki z tworzywa będzie ta wykonana ze skóry.  

Inne, ważne detale budujące wizerunek całości, to m. In.: elegancki biwuar, portfel, wizytownik, etui na pióro, czy nawet breloczek do kluczy. Zasady doboru kolorystycznego są nieco bardziej swobodne, akcesoria mogą być odważniejsze, jednak zawsze pasujące do elementu podstawowego, czyli np. klasycznej teczki. Proponowana jest kolorystyka od stonowanych szarości, brązu, ciemnej zieleni po intensywne czerwienie, pomarańcze.

Powyższe informacje pozwalają stwierdzić, iż przedstawienie się jako osoba wiarygodna, profesjonalna i rzetelna w dużej mierze zależy od wyglądu i doboru dodatków. Niezwykle ważne wydaje się być to w stosunku do prawników, których zadaniem jest wzbudzić zaufanie swoich klientów, powierzających im własne losy.

Toga jest nieodzownym akcesorium prawnika. Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości podaje szczegółowe opisy urzędowych strojów radców prawnych, adwokatów, prokuratorów biorących udział w rozprawach sądowych.  Jednakże oprócz ustawowych wymogów co do stroju prawniczego – warto również wiedzieć jak toga jest wykonywana, w jaki sposób należy o nią dbać i na co zwracać uwagę przy zakupie. Poniżej znajdą Państwo informacje oraz praktyczne wskazówki co do wyglądu, wyboru i konserwacji tóg prawniczych.

(na podstawieRozporządzenia Ministra Sprawiedliwości, z dnia 27 listopada 2000 (Dz.U.2000.112.1184))

Toga jest suknią fałdzistą z lekkiego czarnego materiału wełnianego lub wełnopodobnego, sięgającą powyżej kostek około 25 cm od ziemi i ma u góry odcinany karczek szerokości 21 cm. Toga u dołu ma w obwodzie 2 m 70 cm do 2 m 78 cm i od karczka w dół ułożona jest w kontrafałdy po 3 na obydwu przodach togi i 7 na plecach. Środkowa kontrafałda na plecach togi ma fałdy po obu stronach, a pozostałe są wszywane do karczka w kierunku rękawów.

Kołnierz togi jest okrągły, płasko wyłożony, zapinany pod szyją na haftkę. Szerokość kołnierza wynosi z tyłu 16 cm, a z przodu 18 cm. Końce kołnierza są ścięte, tworząc wycięcie w formie kąta prostego. Toga zapinana jest na 5 guzików krytych.

Przody togi po obu stronach wewnętrznych mają podszycie (listwy) z tego samego materiału co toga, szerokości 10 cm.

Przód togi, boki i karczek są szyte podwójną stebnówką szerokości 0,5 cm, a karczek togi podszyty jest czarną podszewką.

Przy kołnierzu togi wszyty jest żabot z jedwabiu długości 21 cm, szerokości u dołu 28 cm, ułożony w 13 kontrafałd, z których środkowa, szerokości 2 cm, ma fałdy po obu stronach, a pozostałe biegną w kierunku rękawów. Żabot z prawej strony togi jest zapinany na guziczek.